Türkçe Öğretiminde Okuduğunu Anlama Stratejilerinin Kullanımı Üzerine Bir İnceleme

Abstract

Okuma eylemi; yazılı, görsel ve elektronik metinler üzerinde dikkat, algılama,hatırlama, anlamlandırma, yorumlama, sentezleme, değerlendirme ve çözümleme gibizihinsel işlemlerin bir arada gerçekleştiği bir dil becerisi olarak tanımlanmaktadır. Okuma,öğrenme için başvurulan temel bir strateji olduğundan eğitimin her aşamasında geliştirilmesigereken önemli bir beceridir. Amacı öğrenme olan okuma etkinliğinde esas nokta,seslendirmekten ziyade anlamlandırmak olmalıdır. Çünkü okumada asıl olan anlamadır.Bireyin yaşam boyu gereksinim duyacağı bir beceri olan okumanın geliştirilmesi, okuduğunuanlama stratejilerinin kazandırılmasıyla mümkündür. Bu araştırmada Türkçe ve sınıföğretmenlerinin uygulama sürecinde hangi okuduğunu anlama stratejilerini kullandıklarıtespit edilmeye çalışılmıştır. Bu amaçla öğretmenlere kullandıkları stratejileri belirtmeleriistenen bir form uygulanmıştır. Formda katılımcılara “Okuduğunu anlama etkinliklerikapsamında okuma öncesi, okuma sırası ve okuma sonrası hangi stratejilerikullanıyorsunuz?” sorusu yöneltilmiştir. Rize ve Bayburt illerinde görev yapan 39 Türkçe vesınıf öğretmeni bu araştırmanın çalışma grubunu oluşturmaktadır. Çalışma grubununbelirlenmesinde kolay ulaşılabilir durum örneklemesi kullanılmıştır. Nitel yaklaşıma uygunolarak desenlenen araştırma, betimsel bir nitelik taşımaktadır. Öğretmenlerin yanıtlarındanelde edilen veriler, yüzde ve frekans analizleri ile çözümlenmiştir. Araştırma sonuçlarınagöre, Türkçe öğretmenlerinin okuma öncesinde en fazla amaç belirleme, görsel yorumlama,ön bilgileri harekete geçirme; okuma sırasında not alma; okuma sonrasında ise soru-cevapstratejisini kullandıkları tespit edilmiştir. Sınıf öğretmenlerinin ise okuma öncesinde en fazlagörsel yorumlama; okuma sırasında kelime anlamını bulma; okuma sonrasında ise özetlemestratejisini kullandıkları tespit edilmiştir. Ayrıca araştırmada Türkçe ve sınıf öğretmenlerininokuduğunu anlama stratejilerini okuma sonrasında daha fazla, okuma öncesinde ise daha azkullandıkları tespit edilmiştir.

Reading is defined as a language skill in which mental processes such asattention, perception, remembrance, interpretation, synthesis, evaluation and analysis areperformed together on written, visual and electronic texts. Reading is an essential skill thatneeds to be developed at every stage of education as it is a fundamental strategy for learning.The main point in reading activity, which aims learning, should be to make a meaningfulsense rather than vocalization. Because the main point in reading is comprehending. Thedevelopment of reading, which is a skill that the individual needs for a lifetime, is possible byacquiring the reading comprehension strategies. In this research, it has been aimed todetermine how the Turkish-language and classroom teachers use the reading comprehensionstrategies during the implementation process. For this purpose, a form has been implementedin which teachers are required to specify the strategies they use. In the form, the participantswere asked: "What strategies do you use pre-reading, during reading and post-reading withinreading comprehension activities?" 39 Turkish-language and classroom teachers working inRize and Bayburt are the study group of this study. Convenience sampling method was usedto determine the study group. The study, which is designed in accordance with the qualitativeapproach, has a descriptive quality. The data obtained from teachers' answers were analyzedwith percentage and frequency analysis. According to the results of the research, it was foundthat the Turkish-language teachers use goal setting, visual interpretation strategies beforereading, use taking notes strategy during reading, and use the question-answer strategy afterreading the most. It was found that the classroom teachers use visual interpretation strategybefore reading, use finding the word meaning strategy during reading, and use thesummarization strategy after reading the most. In addition, it was found out that the Turkishlanguageand classroom teachers use reading comprehension strategy more often afterreading, and less before reading.