MOĞOL DÖNEMİ FARS EDEBİYATINDA KULLANILAN BAZI TÜRKÇE-MOĞOLCA TERİMLER

Abstract

Cengiz Han döneminde Moğolların, Horasan ve İran coğrafyasına yönelişi ile Moğol hâkimiyet döneminin bu bölgede başladığını söyleyebiliriz. Şüphesiz ki; Moğolların Ön Asya coğrafyasına gelişi, sadece askeri sonuçlar doğurmamış, Moğol hâkimiyeti 1231-1339 yılları arasında özellikle İran coğrafyasında derin izler bırakmıştır. Bu işgal döneminin iktisadi, sosyal ve kültürel etkileri de olup bu kültürel etkileri dönemin edebiyatında takip etmek de mümkündür. Özellikle Moğol hâkimiyetinin kültürel alandaki yansımalarını dönemin Fars şiirine etkileri ile görebilmekteyiz.Çalışmamızın amacı idarî ve askerî alanda kullanılan Moğolca-Türkçe terimlerin dönemin edebiyatına ne kadar tesir ettiğini daha açık bir şekilde değerlendirebilmektir. Bu doğrultuda Sa‘dî-yi Şîrâzî, Pûr Behâ, Nezârî-yi Kuhistânî, Seyf-i Fergânî, ve Humâm-ı Tebrîzî gibi dönemin ünlü müeddiblerinin eserlerinden örnekler ile bu terimleri ele almaya çalışacağız.

It can be said that with Cenghiz Khan’s fronting to Khorosan and Persian geography, Mongolian domination started in this region. Undoubtedly, Mongols’ coming to Asia Minor did not only have military consequences. Mongolian domination between 1231-1339 left deep influences on especially Persian geography. These influences can be possibly seen in the time’s literature. This time of occupation also had economic, social and cultural influences. Especially Mongolian domination’s influences in cultural fields can be seen in the period’s Persian poems.The aim of this study is to clearly examine how Mongolian and Turkish terms used in military and governmental fields influenced literature. In this context, we will try to examine those terms with examples from Sa‘dî-yi Şîrâzî, Pûr Behâ, Nezârî-yi Kuhistânî, Seyf-i Fergânî, ve Humâm-ı Tebrîzî works.