BİST’TE YER ALAN İMALAT İŞLETMELERİNE YÖNELİK ETKİNLİK ÖLÇÜMÜ VE PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ: VERİ ZARFLAMA ANALİZİ VE TOPSİS UYGULAMASI

Abstract

Performansın iki önemli göstergesi olan verimlilik ve etkinlik kavramları günlük hayatta birbirlerinin yerine kullanılsa da gerçekte taşıdıkları anlamlar birbirinden farklıdır. Verimlilik kavramı çıktılar ile girdiler arasındaki oransal ilişkiyi ifade eder. Etkinlik kavramı ise; örgütlerin tanımlanmış amaçlarına ve stratejik hedeflerine ulaşmak amacıyla gerçekleştirdikleri faaliyetlerin sonucunda, bu amaçlara ve hedeflere ulaşma derecesini belirleyen bir performans boyutudur. Etkinliğin ölçülmesine yönelik birçok analiz yöntemi geliştirilmiştir. Araştırmada etkinlik ölçüm yöntemlerinden veri zarflama analizi kullanılmıştır. Bu çalışmada; BİST’te işlem gören ve imalat sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin performans ve etkinlik ölçümü yapılmıştır. Bu amaçla etkinlik analizlerinde sıkça kullanılan veri zarflama analizi yöntemi ile çok kriterli karar verme yöntemlerinden biri olan TOPSİS yöntemi kullanılmış ve işletmelerin performansları incelenmiştir. İmalat sektöründe yer alan işletmelerin 2012-2014 yıllarına ait yıllık bilanço ve gelir tabloları ile finansal oranları hesaplanmıştır. Hesaplama yapılırken; cari oran, nakit oran, likidite oranı, stok devir hızı, alacak devir hızı, aktif devir hızı, özsermaye kârlılığı, net kâr marjı kriterleri doğrultusunda değerlendirmeler yapılmıştır. Veri zarflama analizinde girdi verileri seçilirken; cari oran, likidite oranı ve stok devir hızı kullanılırken, çıktı verileri için; net kâr marjı, özsermaye kârlılığı ve aktif kârlılık oranları kullanılmıştır. Çalışmanın amacı; imalat sektöründe yer alan işletmelerin performans ve etkinliklerini ölçerek işletmelerin daha etkin hale gelebilmesi için önerilerde bulunmaktır.