Yazar "Güzel, Ferdi" seçeneğine göre listele
Listeleniyor 1 - 10 / 10
Sayfa Başına Sonuç
Sıralama seçenekleri
Öğe “DALYAN” KELİMESİNİN KÖKENİ ÜZERİNE(2017) Güzel, FerdiTürkçede farklı kaynaklardan gelen iki dalyan kelimesi vardır. Bazı kaynaklarda bu seste? kelimelerin aynı kelime olduğu savunulmu?, bazı çalı?malarda ise bu kelimelerin farklı kaynaklardan geldiği belirtilmi?tir. Etimolojik çalı?malarda genellikle farklı anlamlara sahip olan iki dalyan da yabancı bir kökene bağlanmaktadır. “Uzun boylu” anlamına gelen dalyan kelimesi Türkçedir, bu kelime tay isminden benzerlik ifade eden lA? eki ile türetilmi?tir. Dalyan kelimesi Orta Türkçe tayla? kelimesinden gelmektedir. Ba?langıçta “tay gibi, taya benzeyen, genç” anlamına gelen tayla? kelimesi zaman içinde çe?itli ses deği?imleri geçirerek dalyan?a dönü?mü?, “uzun boylu, boylu boslu” anlamlarını da kazanmı?tır. Çağda? lehçelerdeki ve Türkiye Türkçesi ağızlarındaki tay kökünden türemi? benzer anlamlı kelimeler bu görü?ü desteklemektedir.Öğe “DALYAN” KELİMESİNİN KÖKENİ ÜZERİNE(2017) Güzel, FerdiTürkçede farklı kaynaklardan gelen iki dalyan kelimesi vardır. Bazı kaynaklarda bu sesteş kelimelerin aynı kelime olduğu savunulmuş, bazı çalışmalarda ise bu kelimelerin farklı kaynaklardan geldiği belirtilmiştir. Etimolojik çalışmalarda genellikle farklı anlamlara sahip olan iki dalyan da yabancı bir kökene bağlanmaktadır. "Uzun boylu" anlamına gelen dalyan kelimesi Türkçedir, bu kelime tay isminden benzerlik ifade eden lA? eki ile türetilmiştir. Dalyan kelimesi Orta Türkçe tayla? kelimesinden gelmektedir. Başlangıçta "tay gibi, taya benzeyen, genç" anlamına gelen tayla? kelimesi zaman içinde çeşitli ses değişimleri geçirerek dalyan"a dönüşmüş, "uzun boylu, boylu boslu" anlamlarını da kazanmıştır. Çağdaş lehçelerdeki ve Türkiye Türkçesi ağızlarındaki tay kökünden türemiş benzer anlamlı kelimeler bu görüşü desteklemektedirÖğe DERLEME SÖZLÜĞÜ’NDE YANLIŞ TANIMLANMIŞ BAZIKELİMELER ÜZERİNE(2020) Güzel, FerdiDerleme Sözlüğü, Türkiye Türkçesi ağızları söz varlığı alanındaki en kapsamlı ve en önemliçalışmadır. Fakat sözlükçülük ilkeleri açısından ele alındığında bu önemli çalışmada birtakımyanlışlar göze çarpmaktadır. Derleme Sözlüğü’nde görülen önemli yanlışlardan biri de tanımlamayanlışlarıdır. Sözlük’teki birçok kelime yanlış tanımlanmıştır. Bazı maddelerdeki tanımlarınyetersiz olduğu, birçok madde başının çok genel bir ifade ile açıklandığı, bazı maddelerde deanlam belirsizliğinin söz konusu olduğu görülmektedir. Yanlış tanımlamanın en önemli sebebiderleyicilerin uzman olmamasıdır. Derleyiciler, derledikleri metinlerde anlamını bilmediklerikelimeleri bağlama göre yorumlamaya çalışmış, yanlış anlamlar çıkarmışlardır. Madde başlarınıtanıklamak için verilen cümleler bazı kelimelerin yanlış tanımlandığını açık bir şekildegöstermektedir. Kelimenin farklı varyantları da yanlış tanımlamaları tespit etmek için önemli birrol üstlenmektedir. Derleme Sözlüğü’nü hazırlayanlar tanık cümlelere yeterince dikkatetmedikleri, kelimelerin farklı varyantlarını tespit edemedikleri ve farklı madde başı olarak elealdıkları için Sözlük’te yanlış tanımlanmış birçok madde bulunmaktadır. Ağız araştırmalarısahasındaki en önemli çalışma olan Derleme Sözlüğü’nün yeniden düzenlenmesi gerekmektedir.Öğe DERLEME SÖZLÜĞÜ’NDEKİ DERLENMEMİŞ KELİMELER ÜZERİNE(2020) Güzel, FerdiDerleme Sözlüğü, Türkiye Türkçesi ağızlarının söz varlığı ile ilgili en kapsamlı ve en önemliçalışmadır. Fakat sözlükçülük ilkeleri açısından ele alındığında bu önemli çalışmada bazı yanlışlarolduğu göze çarpmaktadır. Gerçek ağız verisi olmayan birtakım kelimelere yer verilmiş olması önemliyanlışlar arasındadır. Derleme Sözlüğü’nde gerçek ağız verisi olmayan kelimeler; yazılı kaynaklardanalınmış kelimeler ve türetilmiş/ uydurulmuş kelimeler olmak üzere iki türlüdür. Bazı derleyicileryazılı kaynaklardan aldıkları kelimeler ile kendilerinin türettikleri kelimeleri derlenmiş kelimeler gibigöndermiş, hazırlayanlar tarafından tespit edilemediği için de Derleme Sözlüğü’ne gerçek ağız verisiolmayan birtakım kelimeler girmiştir. Derleme Sözlüğü’nde yazılı kaynaklardan alınmış birtakımkelimeler olduğuna daha önce bazı çalışmalarda değinilmiştir, türetilmiş/ uydurulmuş kelimeler iseilk defa bu çalışmada ele alınacaktır. Ağız araştırmaları sahasındaki en önemli çalışma olan DerlemeSözlüğü’nün yeniden düzenlenmesi bir zorunluluktur. Yeniden düzenlenmiş, yanlışlardanarındırılmış Derleme Sözlüğü, daha güvenilir ve daha kullanışlı bir kaynak olacaktır.Öğe ‘KIRANTA’ KELİMESİNİN KÖKENİNE DAİR(2018) Güzel, FerdiKıranta kelimesi bilim adamlarının büyük bir çoğunluğuna göreİtalyanca quaranta “kırk” kelimesinden gelmektedir. Kelimenin yabancıkökenli olduğu hakkındaki görüşün temelinde “anta” unsurunun mevcutbilgiler ile Türkçede açıklanamayışı yatmaktadır. Kelime bu sebepleyabancı bir kaynağa bağlanmış fakat İtalyanca bir sayı adının nasıl olupda Türkçede “saçı, sakalı ağarmaya başlamış, orta yaşlı adam” anlamınıkazandığı açıklanamamıştır. Kelime, kır kökünden benzerlik, küçültmeişlevi taşıyan AntA birleşik eki ile türemiştir. Türkiye Türkçesi yazıdilinde bulunmayan, Türkiye Türkçesi ağızlarında birkaç kelime türetmişolan AntA eki; yakınlık, benzerlik, genişletme, küçültme işlevi taşıyanA? (An) eki ile küçültme eki tA’nın birleşmesiyle oluşmuştur. TürkiyeTürkçesi ağızlarında kır kökünden türemiş, kıranta ile aynı anlamı taşıyan?ırmansı, gırcıman gibi kelimelerin de bulunması, az da olsa AntA eki iletüremiş başka kelimelerin de mevcut olması kelimenin Türkçe olduğunugösteren önemli delillerdir.Öğe Türkçede‘Sa?’ Kelimesi ve Türevleri(2021) Güzel, Ferdi\"Kuş pisliği” anlamını taşıyan sa? kelimesi ilk defa KarahanlıTürkçesinde görülmektedir. Tarihî ve çağdaş lehçelerde birkaç türevi de bulunan bu kelime zaman içinde unutulmuş, çağdaş lehçelerin büyük bir kısmında varlığını koruyamamıştır. Türkçede bu kelime ve türevleri tarihî süreç içinde anlam genişlemesi ile “hayvan gübresi, kir, pislik, çöp, süprüntü” vb. anlamlar da kazanmıştır. Sa?kelimesinin türevlerinden biri olan ve sadece Türkiye Türkçesi ağızlarında tespit edilensa?ra kelimesi Türkçede nadir bir yapı olan +rA (< +Xr +A)ile türemiştir. Sa?ra kelimesininyapısının aydınlatılması, yapısı hakkında kesin bir hüküm verilemeyen çöpre kelimesinin anlaşılmasına da katkıda bulunacaktır.Öğe Türkçenin Az Bilinen Bir Eki: lA?(2018) Güzel, FerdilA? eki, Türkçenin en az bilinen eklerinden biridir. İlk kez Dîvânu Lugâti’t Türk’te görülen bu eke tarihî ve çağdaş dönemler ile ilgili gramer kitaplarının büyük bir kısmında yer verilmemiştir. Örnek kelime çok az olduğu ve ekin işlevi tam olarak belirlenemediği için bu ekle türetilmiş bazı kelimeler hakkında yanlış değerlendirmeler yapılmıştır. Tarihî ve çağdaş lehçelerde sadece birkaç kelimede görülen lA? eki, Türkiye Türkçesi ağızlarında ‘benzerlik, yakınlık, küçültme’ işlevi ile pek çok kelime türetmiş işlek bir ektir.Öğe TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDA -GAl EKİ(2016) Güzel, FerdiOldukça zengin bir yapım eki varlığına sahip olan Türkçede bazı yapım ekleri çok nadir görülür. Dil tarihi boyunca kaydedilen sınırlı sayıdaki örnekler bu nadir yapım eklerinin yapı ve işlevini tespit etmek için yeterli olmamaktadır. Böyle bir durumda başvurulması gereken ilk kaynak ağızlar olmalıdır. Ağızlar bir yazı dilinin unutulan pek çok unsurunu koruması ve yazı diline göre daha zengin gramer şekillerine sahip olması bakımından büyük bir önem taşımaktadır. Tarihî ve çağdaş lehçelerde nadir görülen eklerden biri olan -GAl ekinin yapı ve işlevinin aydınlatılmasında Türkiye Türkçesi ağızlarında yer alan bu ek ile kurulu örnek kelimeler büyük katkı sağlayacaktır. -GAl eki tarihî ve çağdaş lehçelerde birkaç kelimede, Türkiye Türkçesi yazı dilinde sadece tutkal kelimesinde görülmektedir. Ek nadir görüldüğü için ekin yapısı ve işlevi hakkında sadece birkaç çalışmada bilgi verilmiştir. Türkiye Türkçesi ağızlarındaki veriler incelendiğinde ekin -GAn / -AğAn ekleri ile işlev benzerliğine sahip olduğu görülmektedir. Türkiye Türkçesi Ağızlarında bazı kelimelerin aynı anlamda hem -GAl hem de -GAn / -AğAn eki ile türetilmiş biçimlerinin olması bu ekin -GAn / -AğAn ekinden -n -l değişimi ile geliştiği düşüncesini uyandırmaktadır. Türkiye Türkçesi ağızlarındaki bazı veriler farklı kaynaklardan gelen birden çok -GAl ekinin olabileceğini de düşündürmektedir. Birkaç kelimede ek -GIn / -GUn eki ile aynı işlevde kullanılmıştır. Bazı kelimelerde -k- veya -GA- pekiştirme ekleri ile -l / -Al fiilden isim yapma eklerinin birleşmesinden oluşmuş bir -GAl (-kAl veya -GA-l) eki de düşünülebilir. Tarihî ve çağdaş lehçelerde nadir görülen bu ek, Türkiye Türkçesi ağızlarında yaklaşık kırk kelime türetmiştir. -GAl eki Türkiye Türkçesi ağızlarında çoğunlukla uygunluk, elverişlilik, aşırılık, kabiliyet bildiren sıfatlar türetmiştir. Aynı zamanda aşırılık, uygunluk anlamı ile birkaç alet adı yapmıştır. Türkiye Türkçesi ağızlarında ekin çoğunlukla tek heceli tabanlara geldiği görülmektedir. Ekin -eğel, -ekel, -ğAl, -?al ve -gar yan biçimleri de tespit edilmiştir. Türkiye Türkçesi ağızları, tarihî ve çağdaş lehçelerde nadir görülen eklerin işlev ve yapılarının aydınlatılmasını sağlayacak, Türk dili tarihindeki pek çok sorunun çözümüne ışık tutacak verilerle dolu bir hazinedirÖğe TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDA YAPIM EKLERİ I: YAZI DİLİNDE BULUNMAYAN YAPIM EKLERİ(2018) Güzel, FerdiTürkiye Türkçesi ağızları, yazı diline göre çok daha zengin bir yapım eki varlığınasahiptir. Türkiye Türkçesi ağızlarındaki yapım eklerinin sayısı yazı dilindeki yapımeklerinin iki katından fazladır. Ağızlardaki pek çok yapım eki, yazı diline göre dahaişlektir ve bu yapım eklerinin yazı dilinde görülmeyen pek çok farklı işlevi vardır. TürkiyeTürkçesi ağızlarındaki yapım eklerinden 140 kadarı yazı dilinde bulunmamaktadır.Tarihî lehçelerde mevcut olup da yazı dilinde unutulmuş olan pek çok yapım eki,Türkiye Türkçesi ağızlarında varlığını korumuştur, çağdaş lehçelerde kullanılanama Türkiye Türkçesi yazı dilinde bulunmayan yapım eklerinin birçoğu da çağdaşlehçelerdekine benzer işlevlerle Türkiye Türkçesi ağızlarında yer almaktadır. Bazıyapım ekleri ise tarihî ve çağdaş lehçelerde bulunmamakta, Türk dili coğrafyasındasadece Türkiye Türkçesi ağızlarında görülmektedir. Türkiye Türkçesi ağızlarındakibazı yapım ekleri ve bu eklerle kurulu birtakım kelimeler tarihî lehçelerde nadirgörülen yapım eklerinin varlığını doğrulamakta, Türk dili tarihinin pek çok sorununaışık tutmakta ve bu sorunların çözümüne katkı sağlamaktadır.Öğe Türkiye Türkçesi Ağızlarındaki Bazı Kelimelerin Kökeni Üzerine 2(2019) Güzel, FerdiTürkiye Türkçesi ağızlarında yer alan kelimelerin kökeni ile ilgili çalışmaların yeterli düzeyde olduğu söylenemez. Etimolojik çalışmalarda genellikle yazı dilinde yer alan kelimeler ele alınmakta, ağızlardaki kelimelere pek değinilmemektedir. Bu çalışmada Türkiye Türkçesi ağızlarında bulunan 15 kelimenin yapısı üzerinde durulmuştur. Birçoğu arkaik özellik taşıyan ve Türkiye Türkçesi yazı dilinde unutulmuş olan bu kelimeler şunlardır: bernek, biniç, çıkla, düzen, e?ir, haflek, hayinseme-, hemicik/ hemicük, maymak, soyha/ soyka, yığaç, yordu-, yoşa-, yörpek, yüle-. Bu makalede, daha önce bazı etimolojik çalışmalarda ele alınıp incelenmiş olan bu kelimelerden bazılarının yapısı hakkında farklı görüşler ileri sürülmüş, bazı kelimelerin kökeni ve yapısı hakkındaki görüşlere katkı sağlayacak örnek kelimeler gösterilmiştir. Zengin bir söz varlığına sahip olan Türkiye Türkçesi ağızları, Türk dili araştırmaları için büyük bir önem taşımaktadır. Türkiye Türkçesi ağızlarındaki kelimelerin etimolojisi üzerine yapılacak çalışmalar, Türk dili tarihindeki pek çok problemin çözümlenmesine, pek çok kelimenin yapısının aydınlatılmasına katkı sağlayacaktır.
